Commons Ede is een groep Edese inwoners die wil werken aan een andere vorm van landbouw en landgebruik. Een van onze kernwaarden is dat grond geen handelswaar is. We werken, samen met andere organisaties, aan een nieuwe blik op eigendom van land. In onze toekomstvisie is de grond niet meer van iemand of van een vaste groep mensen. We willen er voor zorgen dat de grond niet meer verkocht kan worden en er met de grond geen winst meer gemaakt kan worden. De grond mag alleen maatschappelijke waarden opleveren. Hiermee willen we zorgen dat er in Ede en omgeving meer ruimte komt voor natuur, biodiversiteit en agro-ecologische landbouw.
Commons Ede wil grond aankopen en gebruiken voor agro-ecologische landbouw. Die gronden worden dan geen eigendom van de boer, maar ook niet van degenen die het betaalden. De grond wordt namelijk weer van zichzelf, en dient de mensen die eromheen wonen, de Edenaren en voorbijgangers. En natuurlijk de natuur.
De verzorger van de grond werkt samen met zijn omgeving, zowel met de natuur als met de mensen in de omgeving. Ook dieren en planten krijgen vanuit intrinsieke gelijkwaardigheid ruimte.
Als Commons Ede landbouwgrond gekocht heeft, zorgen we ervoor dat de grond als gemeenschaps-landbouwgrond voor de toekomst behouden blijft. Er wordt geen geld verdiend aan het in eigendom hebben of financieren van grond. Wat de grond opbrengt, bijvoorbeeld in de vorm van groenten, landschap, natuur, noten en vlees, komt ten goede aan Edese inwoners.
We kijken naar gronden in de gemeente Ede of in de omgeving van de gemeente Ede. Dat kunnen allerlei soorten grond zijn want wij zien graag een divers buitengebied. Er zijn verschillende mogelijkheden denkbaar zolang ze passen binnen de agro-ecologische werkwijze, denk aan een veehouderij, voedselbos, gemeenschapstuinderij of een akkerbouwer. Hier lees je meer over agro-ecologie.
We selecteren de grond voornamelijk op de mogelijkheid het land ook in de verre toekomst agrarisch te kunnen beheren. Zo vallen gronden in zogenaamde 'uitbreidingsvlekken' bijvoorbeeld buiten beschouwing. We kijken naar de mogelijkheden van de grond en of we de juiste persoon kunnen vinden om die grond op een goede manier te verzorgen.
We kopen middels crowdfunding grond aan en vervolgens zorgen we dat die grond goed beheerd wordt. Dat doen we door in overleg met de omgeving de grond in gebruik te geven aan een agro-ecologische boer, onder een aantal ruime voorwaarden. Die voorwaarden zijn:
Als Commons Ede laten we het gebruik van de grond vrij, nadat we samen goede afspraken hebben gemaakt over wat past bij de betreffende grond en omgeving. Wij geloven in de kracht en de goedheid van een groep mensen die betrokkenheid voelen bij hun omgeving.
We zoeken enthousiaste mensen met verschillende expertises om mee te denken en te werken.
Als je de visie van Commons Ede deelt ben je van harte welkom! We gaan de juridische, financiële en fiscale consequenties uitwerken, dus we zoeken mensen die daar verstand van hebben. We gaan ook fondsen werven via crowdfunding. Daarom zoeken we ook ondernemende mensen die affiniteit hebben met communicatie, marketing en fondsenwervingEn wilt u dat die grond tot in lengte van dagen goed beheerd zal worden? Dan gaan we graag met u in gesprek over koop of overdracht op andere wijze. Hier leest u meer over onze filosofie en werkwijze.
We kopen in principe grond in tegen marktprijs en vervolgens zorgen we dat de grond goed beheerd wordt. Met de grond mag geen financiële winst meer worden gemaakt en de grond mag niet meer worden verkocht. We zorgen er voor dat de grond alleen gebruikt wordt voor duurzame landbouw en bijdraagt aan maatschappelijke waarden, natuur en biodiversiteit. We zoeken naar een gebruiker die past bij de grond en een zo lokaal mogelijke gemeenschap krijgt zeggenschap over de grond. De rol van Commons Ede gaat dan naar de achtergrond. Als wij een stuk land toewijzen aan een gebruiker speelt daarbij de fysieke en historische verbondenheid tussen land en mens (en dier, plant) de belangrijkste rol. Dat betekent dat we in de zoektocht naar een gebruiker eerst gaan kijken in de directe omgeving van de grond, om te peilen wat er speelt, welke behoeften er leven en welke kansen er liggen. Hier leest u meer over onze werkwijze.
Bent u grondbezitter en overweegt u verkoop of heeft u overdrachtswensen, neem dan contact op via email voor een kennismaking."
We zijn op zoek naar (toekomstige en huidige) agro-ecologische boeren met of zonder grond die onze doelstellingen onderschrijven. We willen werken aan een gedeelde toekomstvisie, elkaar vrijblijvend ondersteunen in het gezamenlijk beheren van ‘onze gronden’.
Is er al grond beschikbaar?
Commons Ede zoekt landbouwgrond in (de omgeving van) de gemeente Ede, op dit moment is er nog geen locatie.
Hoe wordt de grond gefinancierd?
Commons Ede gaat een crowdfunding organiseren in Ede en omgeving op basis van renteloze leningen en giften. Vergelijkbare projecten in andere delen van het land zijn succesvol, dus we hebben goede hoop dat dat hier ook gaat lukken. Zodra het bedrag groot genoeg is om een stuk grond aan te kopen zullen we dat gaan doen. We stellen in beginsel geen bovengrens aan oppervlak of aantal percelen, want alleen maar mooi als er meer land komt voor lokale en duurzame landbouw in Ede!
Waarin verschilt Commons Ede van andere initiatieven?
Het is mooi om te merken dat er steeds meer mensen en organisaties bezig zijn met het vrij kopen van grond. Kijk bijvoorbeeld eens bij Stichting Kapitaloceen, Lenteland, Grondbeheer, Stichting Grondsteun, Stichting Mensen voor de Aarde of Coöperatie Land van Ons. Commons Ede stelt een aantal duurzaamheidskaders en wil zich verder niet bemoeien met de bedrijfsvoering van boeren. De boeren krijgen langdurige, vergelijkbaar met de ouderwetse ‘reguliere pacht’ overeenkomsten, met een op de bedrijfsvoering afgestemde, en reële vereffening. Commons Ede zelf heeft geen verdienmodel en zal de kosten steeds zo laag mogelijk houden. Commons Ede is lokaal: we hebben niet de ambitie om groter te worden, omdat we de kracht van de lokaliteit waardevol vinden.
Commons Ede wil vastleggen dat de grond nooit meer kan worden verkocht, en bovendien dat de financiële waarde van de grond naar nul euro gaat. Er kan dus niet worden gehandeld in (delen van) de grond. Er is geen afdracht naar een landelijke organisatie. De lokale, ‘fysieke’ grens is de uiterste grens aan de groei van Commons Ede als organisatie.
Met wie werken jullie samen?
Commons Ede is in gesprek met Grond van Bestaan. Stichting Grond van Bestaan innoveert op het gebied van grondeigendom, toegang tot land, pacht en eigendomsrecht. Maar bovenal het transformeren van onze relatie tot land en elkaar. De uitgangspunten van Stichting Grond van Bestaan sluiten daarmee aan bij die van Commons Ede.
Hoe ziet de nieuwe eigendomsvorm er uit?
We gaan uit van het model van drievoudig eigenaarschap, als alternatief voor het gangbare eigendomsmodel waarin een eigenaar alle zeggenschap heeft. We werken aan een constructie waarbij juridisch eigendom, gebruik en financiering gescheiden zijn. Zodat niet de juridisch eigenaar alle zeggenschap heeft, zonder daarmee rekening te hoeven houden met de gemeenschap. Er wordt vastgelegd dat er op de grond geen winst gemaakt kan worden en alleen maatschappelijke doelen heeft gericht op omgeving.
Heeft u vragen, opmerkingen of wilt u meer weten over Commons Ede?
Maak dan gebruik van onderstaand formulier om ons een email te sturen.
We gaan in ede en omgeving meer ruimte maken voor natuur, biodiversiteit en agro-ecologische landbouw, door gronden aan te kopen en deze onder te brengen in de zogenaamde ‘kluis’ Grond van Bestaan, die ervoor zorgt dat de zeggenschap over deze grond altijd in de lokaliteit blijft, en ervoor zorgt dat deze grond nooit meer verkocht zal kunnen worden.
We kopen in principe grond in tegen marktprijs en vervolgens zorgen we dat de grond goed beheerd wordt. Met de grond mag geen financiële winst meer worden gemaakt en de grond mag niet meer worden verkocht. We zorgen er voor dat de grond alleen gebruikt wordt voor duurzame landbouw en bijdraagt aan maatschappelijke waarden, natuur en biodiversiteit. We zoeken naar een gebruiker die past bij de grond en een zo lokaal mogelijke gemeenschap krijgt zeggenschap over de grond. De rol van Commons Ede gaat dan naar de achtergrond. Als wij een stuk land toewijzen aan een gebruiker speelt daarbij de fysieke en historische verbondenheid tussen land en mens (en dier, plant) de belangrijkste rol. Dat betekent dat we in de zoektocht naar een gebruiker eerst gaan kijken in de directe omgeving van de grond, om te peilen wat er speelt, welke behoeften er zijn en welke kansen er liggen.
In Ede zijn veel mensen op zoek naar grond voor duurzame landbouw. Boeren worden uitgeknepen, natuur verliest, en de consument voelt zich machteloos.
Kan dat anders?
Kunnen we grondeigendom zo organiseren dat de mens zeggenschap heeft over het landschap om zich heen, dat de boer in vrijheid, haar creatief ondernemerschap kan uitoefenen, en dat biodiversiteit floreert? Voor een volhoudbare landbouw en voor jonge boeren is dit cruciaal.
Door heel Nederland ontstaan initiatieven om grondeigendom voor voedselproductie anders te organiseren, ook in Ede. Dit zijn commons!
En jij dan?
Deze avond is georganiseerd door Commons Ede, een groep die duurzaam grondeigenaarschap in Ede wil vormgeven, in samenwerking met Mens en Milieu Ede en Astrant Ede. We horen inspirerende verhalen over hoe je grond écht anders kan beheren en gaan daarna onder het genot van een drankje met elkaar in gesprek. Dit is jouw kans om alles te vragen over hoe je grond in Ede weer van de mensen maakt en hoe jij het vorm kan geven.
Sprekers
Wanneer?
Locatie?
Registreer je nu via de QR code (https://forms.gle/VBSVracjVYwX2Bvf8) en krijg een gratis drankje.
Kan grond ook ‘van zichzelf’ zijn? ‘Commons Ede’ organiseerde afgelopen 18 november in Astrant een interactieve avond over hoe landbouw en de commons samen willen gaan in Ede. We hoorden de pioniers en mensen met radicale ideeën. Het publiek reageerde enthousiast en enkelen werden deze avond voor het eerst echt warm voor de commons.
Wat zijn de commons eigenlijk? Wordt aan de deelnemers gevraagd om de avond te openen. “Gemeenschap”, wordt er gezegd, “samen”, “niet ‘eigendom’ maar ‘eigenaarschap’”, wordt genoemd. We hebben het over hoe ‘eigendom’ uitgaat van het oude systeem waar één persoon de baas is over een stuk grond en geld daaraan kan verdienen gebaseerd op bezit, terwijl het bij ‘eigenaarschap’ om verantwoordelijkheid gaat, en om ‘zorg willen dragen’.
Annemarie Wolferink (Mens en Milieu Ede) weet uit ervaring met stadsboerderij de Oude Hofstede dat een gevoel van eigenaarschap bij mensen die er dichtbij staan, zoals vrijwilligers, heel sterk kan zijn. “Dat is een kracht waar niet mee te sollen valt.” Ze vertelt over de vele initiatieven waar ze bij betrokken is in en rond Ede. “Ik was ook actief bij Herenboeren, maar het was lastig om een stuk grond van 20 aaneengesloten hectaren te vinden. Toen kwam ik bij CSA de Wilde Peen terecht. We vragen Annemarie wat voor haar ‘de commons’ is. “De commons is volgens mij dé manier om een plek te vinden voor initiatieven zoals de Wilde Peen.”
Tuinder Maria van Maanen (CSA de Wilde Peen) vertelt dat ze het tof vindt om een zelfoogstttuin te runnen. “Vergeleken met groente te leveren aan een winkel, zoals ik vroeger deed, kan je bij een zelfoogsttuin veel beter de schoonheid en de variatie aan de mensen laten zien, dat is veel zichtbaarder dan in de winkel.” Bij de Wilde Peen rekenen ze dan ook niet een prijs per product, maar vragen ze een ‘vergoeding voor de landbouw’, waarbij, naar rato van het eigen inkomen, een bedrag wordt betaald waarmee het werk van de tuinders mogelijk wordt gemaakt. Wat zijn volgens Maria de commons? “Ik zie twee sporen. Eén: als je iets als bijvoorbeeld de stoep met z’n allen gebruikt, dan is dat ‘de commons’. Twee: de juridische eigendomskwestie. Grond kan nu volgens de wet niet in eigendom zijn van een diffuse groep mensen. Volgens mij zou dat juist wel mogelijk moeten worden.” Ze vertelt over hoe Tijs Lijster in een podcast van de Correspondent uitlegt dat er vroeger wel sprake van eigendom van grond was, maar er stonden geen hekken om: er was toegankelijkheid. Volgens bekende commons auteur David Bollier was er toen sprake van de ‘theft of the commons’: dat wat eerst toegankelijk was voor de gemeenschap werd ingekapseld en vercommodificeerd. Maria: “Als we grondeigenaarschap via de commons organiseren is dat een beveiliging tegen die diefstal. Het idee is dat de mensen die van de grond afhankelijk zijn en wij als gemeenschap eromheen ‘eigenaarschap in onszelf ontwikkelen’: dat we ons als betrokkenen verantwoordelijk voelen.”
Vanuit de zaal komt de toevoeging dat de commons in Nederland vroeger een veel voorkomend fenomeen waren, zoals de heides bijvoorbeeld, en dat dat fenomeen in de 19e eeuw is afgeschaft.
We kijken naar de kwetsbaarheid van landbouw initiatieven ten aanzien van toegang tot grond. Veel initiatieven hebben korte termijn contracten, wat slecht is voor de volhoudbaarheid, voor investeren, en funest voor de bodem, die immers tijd nodig heeft om opgebouwd te worden. Uit het artikel over de Vrolijke Pastinaak blijkt dat het vanuit gemeente Ede niet mogelijk is gemaakt een nieuwe plek voor dit sociale moestuin initiatief te organiseren.
Maria: “Met Commons Ede willen we gronden gaan aankopen en uitgeven in de lokaliteit. Het is beter als diverse initiatieven die grond uit de markt halen samenwerken. Dan staan we steviger en maken we meer impact.” iedereen die wil meehelpen en meedenken om Commons Ede verder vorm te geven is daartoe uitgenodigd. Check commonsede.nl voor contactgegevens.
Evert van Harn (Stichting Grond van Bestaan) voegt toe naar aanleiding van het gesprek over eigenaarschap: “Als de grond van zichzelf is dan is het eigendomsvraagstuk geen issue meer.” Hij werkt aan manieren om dit juridisch te borgen.
Gespreksleider Yanina en Pablo van Neste (Toekomstboeren) blijken zelf ervaring te hebben met andere vormen van grondeigendom: “Omdat wij ongeduldig zijn voelen we ons geneigd om de grond te bezetten en alvast bomen te gaan planten. Daarmee slaan wij met onze ekokrakersgemeenschap de stap van eigendom over en beginnen direct met eigenaarschap.” Natasha Hulst (Centre for new Economics) vertelt dat zij zich nooit realiseerde dat er in Nederland ook landloze boeren zijn. “Toen ik hoorde over Toekomstboeren en leerde dat zij ook kwetsbare toegang tot land hebben (korte termijn of onzekere pacht), realiseerde ik me we ons voedselsysteem alleen duurzaam kunnen maken als we kijken naar toegang tot land. Agroecologisch boeren is met de huidige grondprijzen onmogelijk.” Hierbij ziet Natasha de commons als sleutel. “Grondeigenaarschap organiseren via de commons is als het planten van een zaadje voor nieuwe economie.“
Uit de deelnemers aan de avond kwamen ‘aha’-ervaring reacties. “Het is zoo belangrijk om dit soort dingen samen te doen!.” en ook: “Al langer las ik over de commons en hoorde ik erover, maar nu begint het pas een beetje te leven.” Een andere deelnemer sprak zijn vreugde uit over het vinden van gelijkgestemden die net als hij anders voor de Aarde willen zorgen. Gesprekken waren geanimeerd, bruggen werden gebouwd, zaadjes zijn geplant. Op naar meer!
Download hier de flyer